چرا عسل نمدار رقیق است؟

یکی از سوالاتی که مشتریان ما خیلی زیاد از ما می پرسند این است که چرا عسل نمدار رقیق است؟  در این مقاله سعی می کنیم این موضوع را کاملا شفاف کنیم. روستابازار انجیلو با هدف معرفی و فروش محصولات محلی روستاییان استان گلستان شکل گرفت. یکی از این محصولات محلی، عسل نمدار است. در مقاله عسل نمدار گلستان به این نکته اشاره کردیم که نمدار درختی است که در جنگلهای هیرکانی گلستان می روید و در فصل تابستان گل می دهد. زنبورداران گلستانی در فصل گلدهی درخت نمدار، کندوهای خود را به جنگل می برند و در آنجا می مانند تا زنبورها از شهد گلهای نمدار تغذیه کرده و عسل نمدار را تولید کنند.
پس عسل نمدار محصول جنگل است و به نوعی یک سوغات ارزشمند از جنگلهای استان گلستان به شمار می رود. فروشگاههای اینترنتی زیادی وجود دارند که انواع مختلفی از عسل ها را عرضه می کنند. ما در انجیلو تمرکز خودمان را روی نمدار گذاشته ایم تا به نوعی بتوانیم محصولات و سوغات استان گلستان را معرفی کنیم.

چرا عسل نمدار رقیق است؟

این مقدمه را گفتیم تا بگوییم که ما می دانیم که مردم عسل نمدار را کمتر می شناسند و شما هم احتمالا اسم سایر عسل ها از جمله کنار و آویشن و گون و چندگیاه را بیشتر از عسل نمدار شنیده اید. گفتیم که یکی از سوالاتی که مشتریان ما خیلی زیاد از ما می پرسند این است که چرا عسل نمدار رقیق است؟ یا حتی می گویند چرا عسل نمدار اینقدر شل است؟ یکی از مشتریان ما می گفت چرا وقتی ظرف عسل را کج می کنیم عسل می ریزد؟ در صورتیکه عسل توی ذهن ما به عنوان یک مایع سفت و چسبناک از اول جا افتاده است. یا حتی فکر می کنند باید عسل نمدار را در یخچال نگهداری کنند تا سفت شود.
ما نگرانی شما را درک می کنیم و سعی کردیم در این مقاله علت رقیق بودن عسل نمدار را کاملا توضیح دهیم. اول این را بگوییم که شل بودن عسل نمدار به خاصیت خود عسل برمی گردد و اصلا نیازی به نگهداری عسل نمدار در یخچال برای سفت شدن و به اصطلاح بستن آن نیست. عسل نمدار و هر عسلی باید در دمای محیط نگهداری شود.

غلظت عسل به چه عواملی بستگی دارد؟

برای جواب دادن به این سوال اول باید بدانیم که اصلا عامل غلیظ بودن یا رقیق شدن یک عسل چیست؟ و چرا یک عسل رقیق تر از عسل دیگر است؟ و چه عاملی روی غلظت عسل ها تاثیرگزار است؟
خیلی ساده است. عسل نمدار همانطور که اشاره کردیم محصول جنگل است. در جنگل رطوبت بالاتر است و این میزان رطوبت روی عسلی که زنبور تولید می کند هم تاثیر می گذارد و غلظت آن را کم می کند.
عسل غلیظ عسلی است که رطوبت آن کمتر از ده درصد باشد. عسل های غلیظ بیشتر در نواحی کوهستانی و خشک تولید می شوند. در ایران عسل هایی که از کوهستانهای زاگرس، سبلان، پلور و نواحی مرکزی مانند شهرهای خوانسار و محلات به دست می آیند غلیظ تر و سفت تر هستند. آب و هوای خشک این مناطق کوهستانی عسل را سفت و منجمد می کند. برعکس عسلی که در نواحی شمالی در حاشیه دریای خزر و نواحی جنوبی در حواشی خلیج فارس و دریای عمان تولید می شود از غلظت کمتری برخوردار است.
از طرفی درجه حرارت محیطی که عسل در آن قرار دارد هم روی غلظت عسل تاثیر می گذارد. در محیطهای کوهستانی هوا سردتر است ولی دمای هوا در جنگل حتی در زمستان هم به اندازه کوهستان پایین نمی آید. پس به طور کلی عسل جنگل رقیق تر است.

زنبور چه نقشی در غلظت عسل دارد؟

یکی از عناصر مهم تشکیل دهنده عسل، آب است. وقتی که زنبور عسل شهد گلها را به کندو می برد این شهد با میزان زیادی آب همراه است. اگر زنبور سه گرم شهد را به کندو ببرد فقط یک گرم از آن شهد و بقیه ی آن را آب تشکیل می دهد. زنبورهای کارگری که در کندو هستند وظیفه تبخیر این آب اضافی را برعهده دارند. زنبور در کندو طی فرآیندهایی با بال زدن های متوالی سعی در کاهش میزان رطوبت عسل دارد.
زنبور آنقدر بال می زند تا آب موجود در عسل از طریق فعل و انفعالات شیمیایی تبخیر شده و عسل به شکلی که ما آن را می بینیم دربیاید. در مناطق شمالی و حواشی دریاها به علت رطوبت بالای هوا، زنبور هرچقدر هم تلاش کند باز هم نمی تواند رطوبت عسل را به طور کامل از بین ببرد و همواره مقداری رطوبت در عسل می ماند. این میزان از رطوبت هیچ ارتباطی به زمان برداشت عسل از کندو ندارد و نمی توان گفت رقیق بودن عسل به خاطر این است که زنبوردار به زنبور اجازه گرفتن رطوبت عسل را نداده است. البته اگر در مورد عسلهای مناطق خشک این حرف را بگوییم شاید تا حدی صحیح باشد. اما در مورد عسل جنگل کاملا اشتباه است.

آیا عسل رقیق بد است؟

با تمام صحبت هایی که در بالا گفته شد متوجه شدیم که غلظت یک عسل تنها و تنها به منطقه ای که عسل در آن تولید می شود بستگی دارد و این به هیچ وجه یک عامل تعیین کننده کیفیت عسل نیست. کیفیت عسل در هر منطقه ای که باشد فقط و فقط به کیفیت تغذیه زنبور برمی گردد. زنبور در هر منطقه جغرافیایی که باشد اگر از شهد گل تغذیه کند و با شکر یا شیرین کننده های دیگر تغذیه نشود عسلی که تولید می شود یک عسل مرغوب و واقعی است و اینکه بگوییم عسلی که رقیق است کیفیت ندارد یا خوب نیست به هیچ وجه صحت نداشته و از اطلاعات اندک ما ناشی می شود.
درهرحال باز هم تاکید می کنیم کیفیت عسل تنها بستگی به تغذیه زنبورعسل دارد و شاخصی است که تنها از طریق آزمایشگاه می توان آن را سنجید. میزان رطوبت عسل هم در آزمایشگاه تعیین می شود. بنابراین به شایعات توجه نکنید و عسلی را بخرید که از میزان ساکارز و گلوکز آن توسط آزمایش آن مطمئن شده اید. در ضمن بهتر است بدانید که در مجموع تمام عسل ها در فصل تابستان و وقتی که هوا گرم است، نسبت به حالت اولیه خودشان در هوای سرد رقیق ترند.